Những điều thú vị về văn hoá làm việc tại Nhật Bản mà bạn nên biết
Nếu bạn từng nghe nói đến văn hoá làm việc của Nhật Bản, chắc hẳn bạn sẽ biết đây là một nền văn hoá đề cao thứ bậc, ưa chuộng giao tiếp trực tiếp và chú trọng đến từng chi tiết nhỏ. Nhật Bản cũng nổi tiếng với những quy tắc ứng xử độc đáo và tinh thần làm việc kỷ luật — tuy nhiên những điều này đang dần thay đổi để thích nghi với thách thức mới trong môi trường làm việc hiện đại. Bất kỳ ai muốn xây dựng mối quan hệ chuyên nghiệp tại Nhật đều cần hiểu rõ những biến chuyển này, đặc biệt là các chuẩn mực đã ăn sâu như tôn trọng người lớn tuổi và tác phong doanh nghiệp.
Tại sao văn hoá làm việc của Nhật lại độc đáo?
Nhật Bản đã công nghiệp hoá nhanh chóng từ thời Minh Trị để theo kịp các nước phương Tây, từ đó hình thành nên một nền văn hoá lao động chăm chỉ và tận tụy. Sau Thế chiến II, tinh thần tái thiết đất nước đã củng cố thêm truyền thống làm việc không ngừng nghỉ. Việc thăng tiến thường dựa trên thâm niên, nhưng ngày nay, nhiều doanh nghiệp Nhật đã áp dụng mô hình đánh giá theo năng lực nhằm trao cơ hội cho nhân sự trẻ có tài.
Tinh thần tập thể vẫn đóng vai trò then chốt — thành tích của tập thể được coi trọng hơn cá nhân. Điều này thể hiện qua nguyên tắc “Kaizen” (cải tiến liên tục), nơi mọi nhân viên đều đóng góp ý kiến để tạo ra những cải tiến từng bước nhưng bền vững.
Một số sự thật thú vị về văn hoá làm việc tại Nhật
“Salaryman” — nhân viên nam làm việc toàn thời gian trong các công ty lớn — là biểu tượng tiêu biểu của văn hoá doanh nghiệp Nhật. Hình ảnh này thể hiện sự chăm chỉ, trung thành và sẵn sàng làm việc dài giờ — dù hiện nay, hình thức làm việc linh hoạt đang dần được chấp nhận nhiều hơn.
Việc trao đổi danh thiếp (“meishi koukan”) cũng là một nghi thức quan trọng trong kinh doanh, thể hiện sự tôn trọng và khẳng định vị thế trong mối quan hệ ngay từ đầu. Danh thiếp luôn được trao bằng hai tay kèm theo cúi chào nhẹ.
Tính đúng giờ được người Nhật coi trọng, thể hiện sự chuyên nghiệp. Các cuộc họp luôn bắt đầu đúng giờ, và việc đến sớm là điều gần như bắt buộc. Dù trang phục truyền thống vẫn được ưa chuộng, các chương trình như “CoolBiz” khuyến khích ăn mặc nhẹ nhàng hơn vào mùa hè để tăng sự thoải mái mà vẫn giữ được tác phong chuyên nghiệp.
Văn hoá làm việc ảnh hưởng đến cân bằng cuộc sống như thế nào?
Áp lực làm việc quá mức đã dẫn đến tình trạng “karoshi” — chết vì làm việc quá sức — vốn là một vấn đề xã hội từ những năm 1980. Chính phủ Nhật đã triển khai sáng kiến như “Premium Friday” để khuyến khích nhân viên tan làm sớm vào thứ Sáu cuối cùng hàng tháng.
Tuy nhiên, vẫn còn sự kỳ thị với việc nghỉ phép. Do đó, nhiều công ty đã áp dụng các biện pháp như tắt đèn văn phòng sau 22 giờ để khuyến khích nhân viên không làm việc quá sức. Chính quyền Tokyo cũng đang thử nghiệm chế độ làm việc 4 ngày/tuần để cải thiện đời sống gia đình.
Những nét đặc trưng trong phong tục nơi làm việc ở Nhật
“Nemawashi” — quá trình xây dựng đồng thuận trước khi đưa ra quyết định chính thức — là một phần thiết yếu trong văn hoá ra quyết định. Ngoài ra, các buổi tụ họp sau giờ làm (“Nomikai”) được xem là cơ hội để gắn kết đồng nghiệp và thể hiện sự tôn trọng cấp trên.
Các doanh nghiệp Nhật cũng rất chú trọng đến phúc lợi như hỗ trợ đi lại, kiểm tra sức khỏe định kỳ và đào tạo kỹ năng. Đây là những yếu tố góp phần giữ chân nhân viên lâu dài.
Văn hoá ứng xử trong công việc phản ánh gì về xã hội Nhật Bản?
Giao tiếp gián tiếp rất phổ biến — khả năng “đọc không khí” (kūki o yomu) là kỹ năng quan trọng để tránh xung đột và giữ hoà khí. Nguyên tắc “HoRenSo” (Báo cáo – Liên lạc – Tham vấn) giúp đảm bảo truyền thông nội bộ thông suốt.
Sử dụng “keigo” — ngôn ngữ kính ngữ — thể hiện sự tôn trọng trong giao tiếp. Dù trước đây phụ nữ ít có vai trò lãnh đạo, chính phủ Nhật hiện đặt mục tiêu tăng tỷ lệ nữ quản lý lên 30% trong thập niên 2020 nhằm tạo môi trường làm việc công bằng và đa dạng hơn.
Tìm kiếm phong cách làm việc linh hoạt tại Nhật?
Hiểu được văn hoá làm việc tại Nhật Bản sẽ giúp doanh nghiệp bạn hoà nhập tốt hơn và mở ra những cơ hội mới. Nếu bạn đang tìm kiếm văn phòng phù hợp với văn hoá Nhật nhưng vẫn linh hoạt, hãy liên hệ với chúng tôi. Chúng tôi sẽ hỗ trợ toàn diện để giúp bạn dễ dàng thích nghi và thành công trong thị trường Nhật Bản.
